ŚLĄSK / SILESIA --- Ślązak narodowości polskiej: Górnictwo

Realistyczny łączny szacunek (1500–2025) według Chat GPT:

od 20 000 do 30 000 górników zginęło w polskich i śląskich kopalniach.

Zbieranie danych o wypadkach górniczych zaczęto dopiero w XIX–XX wieku. Nie istnieją pełne statystyki od roku 1500.

... kliknij w foto aby powiększyć ...

Górnictwo zabrało ogromne tysiące górników do grobu. Nigdy [ OZGROZO !! ] nie prowadzono dokładnych statystyk ale to co zrobiono i tak wprowadza w głęboki smutek. Górnictwo to najbardziej śmiercionośne zajęcie / praca w cywilizacji ludzkiej.

Dlaczego zatem ciągle są chętni do pracy w kopalniach ? Przede wszystkim – KASA. Za codzienne ryzykowanie życia + bardzo ciężka praca płaci się wysokie wynagrodzenia – najwyższe w sferze prac tzw. fizycznych.

Dostępne statystki śmierci w tym zawodzie poniżej.

Mnie jednak najbardziej interesują osoby sławne, które pracowały w górnictwie, a szkodliwość czego (czyli takiej paskudna robota), miały wpływ na wcześniejszą śmierć.

Najbardziej znanym zdaje się Jan ‘kyks’ Skrzek (1953–2015-RIP) – śląski bluesman brat jeszcze sławniejszego muzyka Józefa Skrzeka.

Innym sławnym muzykiem, pracującym także w śląskim górnictwie był Jerzy „kawa” Kawalec (1956–2003-RIP). Grał w wielu zespołach z czego najsławniejszym był ‘KRZAK’. Zanim został basistą, pracował jako górnik w kopalni „Wieczorek”.

Inny górnik którego ciężka praca zaprowadziła przedwcześnie na cmentarz to Wincenty Pstrowski (1904–1948-RIP) – górnik z kopalni „Jadwiga”, uhonorowany przez propagandę PRL jako „przodownik pracy” (rekordzista w wydobyciu). Po śmierci został symbolem górniczego wysiłku, choć dziś oceniany bardziej krytycznie – jakby nadludzka praca jaką wykonał nie była warta uznania i szacunku !!

Górnicy–pisarze i poeci. Niektórzy dożyli godziwego wieku, a inni nie …

Wilhelm Szewczyk (1916–1991) – syn górnika, sam też krótko pracował w kopalni. Później poeta, prozaik, tłumacz, eseista. Autor powieści i opowiadań o Śląsku.

Jan Wypler (1890–1965) – poeta, tłumacz, działacz narodowy, pochodzenia górniczego. W jego twórczości widać echa tradycji górniczej i śląskiej.

Ryszard Kiersnowski (1925–2014) – choć bardziej znany jako historyk i pisarz, miał górnicze epizody i w utworach wracał do tematów pracy fizycznej i życia na Śląsku.

Henryk Waniek (ur. 1942) – syn górnika, pisarz, eseista i malarz. Jego dzieła często poruszają motywy śląskie, duchowość i kulturę regionu.

Ewald Osuch (1907–1989) – górnik z Karwiny, poeta ludowy. Pisał o trudzie pracy i życiu górników.

Stanisław Piskor (1912–1985) – górnik i poeta-amator, autor wierszy o codzienności kopalni, pracy i śmierci pod ziemią.

Gustaw Morcinek (1891–1963) – najsłynniejszy pisarz-górnik. Sam pracował w kopalniach od 16. roku życia. Autor powieści „Wyrąbany chodnik”, „Pokład Joanny”, „Łysek z pokładu Idy”. Jego twórczość wniosła obraz górniczego życia do literatury polskiej.

Zrobiony przez ‘Chat GPT’ - Literacki kolaż o górnikach

Gustaw Morcinek (1891–1963)
W „Łysku z pokładu Idy” pokazuje przyjaźń między górnikami a koniem dołowym. Zwierzę, podobnie jak człowiek, dźwiga ciężar kopalni i staje się symbolem ofiary.
W „Pokład Joanny” górnicy wierzą, że żyją „na łasce ziemi”, która daje węgiel, ale może też zabrać życie.

Morcinek pisał o górnikach jak o bohaterach codzienności – bez patosu, ale z ogromnym szacunkiem dla ich trudu.

Wilhelm Szewczyk (1916–1991)
W swoich wierszach wspominał dzieciństwo w familokach, gdzie każdy ojciec schodził „na dół”, a dzieci uczyły się od małego, że ziemia może być matką i grobem jednocześnie.
U niego górnik jawi się jako człowiek zrośnięty z krajobrazem Śląska, którego życie toczy się w rytmie szycht i sygnału syreny kopalnianej.

Ewald Osuch (1907–1989)
Jako poeta ludowy pisał prosto: o potu na czole, czarnym pyle w płucach i o matkach, które żegnały synów wychodzących „na szychta”.
W jego obrazach kopalnia jest miejscem, gdzie człowiek mierzy się nie tylko z kamieniem, ale i z własnym strachem.

Jan Wypler (1890–1965)
U niego górnicy pojawiają się jako strażnicy ognia i węgla, którzy wydzierają ziemi to, co ukryte od milionów lat.
Jego poezja miała charakter bardziej symboliczny – pokazywała górnika jako „rycerza podziemi”.

Stanisław Piskor (1912–1985)
Pisał o śmierci pod ziemią – o nagłych wybuchach metanu, o tym, że rodziny zostają nagle same, a na stole w kuchni stygnie zupa, której ojciec nie zdążył zjeść po szychcie.
Jego wiersze to świadectwo prostego człowieka, który znał kopalnię od środka.

Henryk Waniek (ur. 1942)
W swoich esejach podkreślał, że górnictwo jest częścią tożsamości Śląska. To nie tylko praca, ale też mit i duchowość – zjazd do kopalni przypomina zejście do podziemi w mitologii.
Górnik u Wańka jest figurą człowieka granicznego – stojącego między światłem a ciemnością.

Pieśń górnika

Ziemia oddycha ciężko, jakby kryła w sobie gniew i dobro jednocześnie.
Każdego ranka górnik staje przed bramą kopalni jak przed świątynią – wie, że wejdzie w ciemność, by wydrzeć z niej światło i ciepło dla innych.

Pod ziemią słychać stuk młotów i oddech ludzi, którzy uczą się ciszy.
Bo cisza bywa groźniejsza niż huk – to cisza poprzedza wybuch, cisza zamienia się w wieczną noc.

W familoku zostaje matka albo żona, która patrzy w okno, a na stole stygnie zupa.
W powietrzu czuć niepokój, że syrena kopalni nie będzie oznaczała końca szychty, lecz początek żałoby.

A jednak górnik wraca.
Z oczami czerwonymi od pyłu, ze zmęczeniem w kościach, z dumą, że zwyciężył jeszcze jeden dzień pod ziemią.
Wraca, by zagrać na harmonijce jak Kyks Skrzek, by opowiedzieć dzieciom bajkę o koniu, który znał podziemia lepiej niż niebo, by zapalić światło w oknie i przypomnieć, że ciemność nie jest ostateczna.

Górnik to strażnik ognia, rycerz podziemi, człowiek, który mieszka na granicy światła i ciemności.
Z każdym zjazdem umiera trochę, a z każdym wyjazdem rodzi się na nowo.

Dlatego pamięć o nim nie gaśnie – bo węgiel spłonie, ale jego trud zostanie w sercach tych, którzy żyją dzięki jego pracy.

Katastrofy górnicze w Polsce

Rok	Kopalnia	Liczba ofiar	Przyczyna
1565	Kopalnia "Złoty Osioł" Złoty Stok	59 lub 90	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w szybie Złoty Osioł. Zawalenie się szybu.

1881	Kopalnia Węgla Kamiennego Ludmiła Sosnowiec	ok. 20	Osobny artykuł: Katastrofa w kopalni Ludmiła w Sosnowcu. Zalanie wyrobiska przez kurzawkę
1896	KWK Cleophas Załęże	104	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni „Cleophas”. Pożar i zatrucie trującymi gazami.

Data	Kopalnia	Liczba ofiar	Opis
7 grudnia 1913	KWK Emma Radlin	17	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Emma. Zwarcie instalacji elektrycznej, pożar
3 sierpnia 1922	KWK Artur Siersza	28	Wdarcie się wody z potoku Kozibród
10 stycznia 1923	KWK Donnersmarckhütte Mikulczyce	45	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Donnersmarckhütte. Pożar wyrobiska.
31 stycznia 1923	KWK Heinitz Rozbark	145	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Heinitz. Wybuch pyłu węglowego na głębokości 600 m.
20 września 1923	KWK Reden Dąbrowa Górnicza	39	Pożar powstały na skutek zaniedbań bezpieczeństwa.
29 lipca 1929	KWK Victoria – Szyby Siostrzane Sobięcin	33	Obwał przodka, w wyniku tego wzrosło uwalnianie się metanu z odsłoniętej calizny.Zapalnikiem była niesprawna lampa z nieszczelną zewnętrzną siateczkę osłaniającą, w wyniku tego doszło do wybuchu metanu.
16 sierpnia 1929	KWK Wanda-Lech Nowy Bytom	16	Wybuch pyłu węglowego.
9 lipca 1930	KWK Wenceslaus Ludwikowice Kłodzkie	151	Wstrząs spowodowany wyrzutem gazu na skutek którego nastąpiło wypchnięcie 35-metrowego bloku.
10 maja 1941	KWK Ruben Nowa Ruda	187	Wyrzut dwutlenku węgla
10 czerwca 1945	KWK Brzeszcze-Silesia Brzeszcze	9	Wybuch metanu
14 marca 1946	KWK Jan Kanty Jaworzno	5	Pożar
24 czerwca 1946	KWK Boże Dary Kostuchna	7	Tąpnięcie
23 lipca 1946	KWK Ludwik Zabrze	5	Tąpnięcie
24 września 1946	KWK Nowa Ruda Nowa Ruda	5	Wyrzut skał
1947	KWK Niwka-Modrzejów Niwka	25	Samozapłon węgla spowodowany wadliwą odbudową i niepodmuleniem wyrobisk.
1947	KWK Wieczorek Nikiszowiec	12	Pożar
6 listopada 1947	KWK Marcel Radlin	5	Wybuch metanu

Data	Kopalnia	Liczba ofiar	Opis
4 maja 1950	KWK Jankowice Jankowice	29	Wybuch metanu
22 maja 1951	KWK Łagiewniki Bytom	21	Pożar
24 grudnia 1951	KWK Mysłowice Mysłowice	7	Wybuch metanu i pyłu
4 marca 1952	KWK Pstrowski Zabrze	9	Pożar i wybuch
4 marca 1953	KWK Bolesław Chrobry Wałbrzych	5	Wybuch metanu
22 lutego 1954	KWK Dębieńsko Dębieńsko	21	Pożar
21 marca 1954	KWK Barbara-Wyzwolenie Chorzów	80–120	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Barbara-Wyzwolenie. Pożar wywołany awarią systemu energetycznego
26 sierpnia 1954	KWK Komuna Paryska Jaworzno	18	Wdarcie się wody.
30 maja 1955	KWK Sośnica Gliwice	42	Zaprószenie ognia karbidówką lub papierosem.
17 lutego 1956	KWK Rokitnica Zabrze	15	Pożar na głębokości 575 m.
18 lipca 1956	KWK Boże Dary Kostuchna	23	Wybuch gazów pożarowych.
25 sierpnia 1956	KWK Chorzów Chorzów	30	Pożar i odwrócenie prądu powietrza.
9 czerwca 1956	KWK Siemianowice Siemianowice Śląskie	5	Wybuch gazów
28 sierpnia 1958	KWK Makoszowy Zabrze	72	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Makoszowy w Zabrzu. Pożar spowodowany cięciem stalowej stropnicy palnikiem acetylenowym.
1 września 1958	KWK Nowa Ruda Nowa Ruda	14	Wybuch metanu oraz pyłu węglowego
8 kwietnia 1959	KWK Moszczenica Moszczenica	9	Wybuch metanu
15 marca 1961	KWK Makoszowy Zabrze	12	Opary z zapalonej gumowej taśmy przenośnika.
12 września 1961	KWK Zabrze Zabrze	14	Zerwanie się klatki w szybie.
24 listopada 1961	KWK Polska Świętochłowice	9	Wybuch gazu i pyłu
17 kwietnia 1962	KWK Klimontów Klimontów	5	Powódź.
23 lipca 1968	KWK Niwka-Modrzejów Sosnowiec	5	Wybuch metanu i pyłu.

Data	Kopalnia	Liczba ofiar	Opis
23 marca 1971	KWK Rokitnica Zabrze	10	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Rokitnica. Zobacz też: Alojzy Piontek Tąpnięcie.
21 lutego 1974	KWK Szombierki Bytom	8	Tąpnięcie.
28 czerwca 1974	KWK Silesia Czechowice-Dziedzice	34	Wybuch metanu podczas rabowania ściany.
8 listopada 1975	KWK Mysłowice Mysłowice	5	Tąpnięcie.
26 maja 1976	KWK Miechowice Bytom	7	Pożar.
7 września 1976	KWK Nowa Ruda Nowa Ruda	17-19	Wyrzut skał i gazów.
3 października 1979	KWK Nowa Ruda Nowa Ruda	7	Wyrzut skał.
10 października 1979	KWK Dymitrow Bytom	10	Wybuch pyłu węglowego po źle wykonanych robotach strzałowych
30 października 1979	KWK Silesia Czechowice-Dziedzice	21-22	Pożar po zapaleniu się taśmy przenośnika.
21 kwietnia 1980	KWK Barbara-Chorzów Chorzów	7	Tąpnięcie.
24 października 1981	KWK Zabrze Zabrze	8	Wybuch metanu i pyłu.
28/29 listopada 1982	KWK Dymitrow Bytom	18	Wybuch pyłu węglowego.
8 listopada 1984	KWK Powstańców Śląskich Bytom	8	Tąpnięcie.
11 lutego 1985	KWK Niwka-Modrzejów Sosnowiec	5	Wybuch metanu i pyłu.
22 maja 1985	KWK Siemianowice Siemianowice Śląskie	6	Tąpnięcie.
11 września 1985	KWK Thorez Wałbrzych	5	Wyrzut skał i dwutlenku węgla.
22 grudnia 1985	KWK Wałbrzych Wałbrzych	18	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Wałbrzych. Wybuch metanu.
25 czerwca 1986	KWK Bobrek Bytom	9	Tąpnięcie.
4 lutego 1987	KWK Mysłowice Mysłowice	17	Wybuch metanu i pyłu węglowego.
10 stycznia 1990	KWK Halemba Ruda Śląska	19	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Halemba (1990). Wybuch metanu.
7 marca 1991	KWK Halemba Ruda Śląska	5	Tąpnięcie.
17 września 1993	KWK Miechowice Bytom	6	Tąpnięcie na głębokości 720 m.
11 września 1995	KWK Nowy Wirek Ruda Śląska	5	Tąpnięcie. Po 5 dniach wydobyto 4 żywych górników.
12 grudnia 1996	KWK Bielszowice Ruda Śląska	5	Tąpnięcie i wybuch metanu.
23/24 lutego 1998	KWK Niwka-Modrzejów Sosnowiec	6	Penetracja nieużywanego i pozbawionego tlenu wyrobiska.

Data	Kopalnia	Liczba ofiar	Opis
6 lutego 2002	KWK Jas-Mos Jastrzębie-Zdrój	10	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w KWK Jas-Mos Wybuch pyłu węglowego na głębokości 700 m.
21 listopada 2006	KWK Halemba Ruda Śląska	23	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Halemba w 2006 Wybuch metanu i pyłu węglowego na głębokości 1030 m.
4 czerwca 2008	KWK Borynia Jastrzębie-Zdrój	6	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Borynia Wybuch metanu.
18 września 2009	KWK Wujek-Ruch Śląsk Ruda Śląska	20	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Wujek – Ruch Śląsk Zapłon i wybuch metanu na głębokości 1050 m.
6 października 2014	KWK Mysłowice-Wesoła Mysłowice	5	Wybuch metanu
29 listopada 2016	Zakłady Górnicze „Rudna” Polkowice	8	Wstrząs naturalny
5 maja 2018	KWK Zofiówka Jastrzębie-Zdrój	5	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka (2018) Tąpnięcie na głębokości 900 m pod ziemią.
20 kwietnia 2022	KWK Pniówek Pawłowice	16	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Pniówek Wybuchy metanu na głębokości 1000 m pod ziemią
23 kwietnia 2022	KWK Zofiówka Jastrzębie-Zdrój	10	Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka (2022) Wstrząs wysokoenergetyczny na głębokości 900 m i wyciek metanu
22 stycznia 2025	KWK Knurów-Szczygłowice Knurów	5	Zapłon metanu na głębokości 1050 m pod ziemią